ความเป็นมา
เศรษฐกิจของอาเซียนมีการขยายตัวอย่างรวดเร็วอันเป็นผลมาจากการบริโภคภายในประเทศและการค้าระหว่างประเทศ ทั้งนี้ การเติบโตดังกล่าวอยู่บนพื้นฐานของรูปแบบการผลิตและการบริโภคที่ไม่ยั่งยืนเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งทำให้การแสวงหาประโยชน์จากทรัพยากรและความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อมทวีความรุนแรงยิ่งขึ้น รวมถึงเป็นการเพิ่มความเสี่ยงและความเปราะบางจากผลกระทบด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอีกด้วย ดังนั้น ความต้องการผลิตภัณฑ์ที่เพิ่มสูงขึ้นของภูมิภาคจึงจำเป็นต้องมีการเปลี่ยนผ่านไปสู่รูปแบบการผลิตและการบริโภคอย่างยั่งยืน ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่สำคัญในการสร้างเศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ
โครงการการผลิตและบริโภคอย่างยั่งยืน: ฉลากสิ่งแวดล้อมและการจัดซื้อจัดจ้างที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมของภาครัฐ เส้นทางสู่สังคมคาร์บอนต่ำในอาเซียน หรือ Scaling SCP มีวัตถุประสงค์เพื่อเสริมสร้างความตระหนักและขีดความสามารถในการพัฒนาและส่งเสริมนโยบายและเครื่องมือต่างๆ เกี่ยวกับข้อมูลด้านความยั่งยืน โดยการใช้แนวทางการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอย่างยั่งยืน (SPP) หรือที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและฉลากสิ่งแวดล้อม ซึ่งช่วยในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้โดยตรง ในขณะเดียวกันก็ช่วยพัฒนาตลาดที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและสร้างงานสำหรับผลิตภัณฑ์และบริการที่เป็นมิตรกับสภาพภูมิอากาศและปล่อยมลพิษที่ลดลง ด้วยเหตุนี้ หน่วยงานภาครัฐจึงได้ประโยชน์จากต้นทุนที่ลดลงตลอดอายุการใช้งานสำหรับผลิตภัณฑ์และบริการที่ได้มีการจัดหามา และประเทศต่างๆ ในอาเซียนยังสามารถเพิ่มความสามารถในการแข่งขันและประสิทธิภาพการใช้ทรัพยากร รวมถึงส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศโดยการประสานความร่วมมือและยอมรับมาตรฐานของฉลากสิ่งแวดล้อมและการจัดซื้อจัดจ้างที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมร่วมกัน
โครงการ Scaling SCP เป็นการดำเนินงานต่อเนื่องจากโครงการการจัดซื้อจัดจ้างสินค้าและบริการที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและฉลากสิ่งแวดล้อม (SCP4LCE) และโครงการพัฒนาการและการวัดผลการผลิตและการบริโภคอย่างยั่งยืนสำหรับสังคมเศรษฐกิจคาร์บอนต่ำในกลุ่มประเทศรายได้ปานกลางและกลุ่มประเทศอุตสาหกรรมใหม่ (Advance SCP) โดยจะดำเนินงานร่วมกับโครงการสนับสนุนการพัฒนาด้านการผลิตและการบริโภคอย่างยั่งยืนในเอเชีย (ประเทศกัมพูชา สปป.ลาว เวียดนาม และภูฎาน) (SCP Outreach) ที่นำเอาความเชี่ยวชาญและประสบการณ์ดำเนินงานของประเทศไทยมาใช้ในการสนับสนุนการดำเนินงานของประเทศเพื่อนบ้าน ได้แก่ สปป.ลาว กัมพูชา เวียดนาม และภูฎาน
วัตถุประสงค์
วัตถุประสงค์หลัก คือ ส่งเสริมมาตรฐานผลิตภัณฑ์และรูปแบบการบริโภคที่เป็นมิตรกับสภาพภูมิอากาศและมีการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าเพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากรและการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยใช้แนวทางการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอย่างยั่งยืนและฉลากสิ่งแวดล้อม ซึ่งมีวัตถุประสงค์เฉพาะของโครงการ ดังต่อไปนี้:
- เสริมสร้างศักยภาพของหน่วยงานในการใช้หลักเกณฑ์ที่เป็นมิตรกับสภาพภูมิอากาศและมีการใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพในการดำเนินการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอย่างยั่งยืนและฉลากสิ่งแวดล้อม
- ขยายขอบเขตการดำเนินงานด้านการจัดซื้อจัดจ้างอย่างยั่งยืนกับหน่วยงานภาครัฐในระดับประเทศและระดับพื้นที่ เช่น ระดับเมือง
- จัดทำเอกสารเผยแพร่ความรู้และประสบการณ์ดำเนินงาน เช่น หลักเกณฑ์ผลิตภัณฑ์ในระดับภูมิภาคและคู่มือการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอย่างยั่งยืน
แนวทางการดำเนินงาน
โครงการ Scaling SCP ให้การสนับสนุนประเทศอินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และไทย โดยมีแนวทางการดำเนินงาน ดังนี้:
- สนับสนุนการพัฒนาหลักเกณฑ์สำหรับกลุ่มผลิตภัณฑ์ที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจกต่ำและมีศักยภาพสูง เช่น เครื่องปรับอากาศ ศูนย์ข้อมูล และวัสดุก่อสร้าง ตลอดจนยกระดับหลักเกณฑ์ให้ครอบคลุมเรื่องเศรษฐกิจหมุนเวียนและเกณฑ์ประสิทธิภาพการใช้วัสดุอื่นๆ
- สนับสนุนการเผยแพร่ข้อมูลและการติดตามการดำเนินงานระหว่างหน่วยงานต่างๆ โดยการใช้หรือปรับปรุงเครื่องมือทางอิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ เช่น ตลาดสีเขียวและการติดตามข้อมูลแบบดิจิทัล เป็นต้น
- นำร่องการจัดทำงบประมาณและการจัดซื้อจัดจ้างที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมสำหรับผลิตภัณฑ์ที่มีความซับซ้อน เช่น อาคารสิ่งปลูกสร้าง เป็นต้น และทดสอบกระบวนการ/แนวปฏิบัติที่เป็นมาตรฐาน เช่น การติดตามตรวจสอบทางอิเล็กทรอนิกส์ เพื่อให้ประเทศต่างๆ สามารถพัฒนาต้นแบบแผนงาน (blueprint) สำหรับการปรับใช้ในประเทศ
- เสนอแนะแรงจูงใจทางเศรษฐศาสตร์ การเงิน หรือภาษีสำหรับการจัดซื้อจัดจ้างที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมของภาครัฐหรือฉลากสิ่งแวดล้อมเพื่อกระตุ้นผู้ผลิตโดยเฉพาะวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมในการดำเนินการที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
- สนับสนุนความร่วมมือระหว่างประเทศกำลังพัฒนา การแลกเปลี่ยนเรียนรู้เเบบ peer-to-peer และการแบ่งปันความรู้ในรูปแบบอื่นๆ ในภูมิภาคอาเซียน รวมถึงระดับโลกด้วย
- จัดการอบรมและสร้างความตระหนักให้แก่หน่วยงานภาครัฐและผู้ให้การรับรองฉลากสิ่งแวดล้อมเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ผลิตภัณฑ์ที่เพิ่มเติมขึ้นมาเพื่อความยั่งยืนทางเศรษฐกิจและสังคม รวมถึงการจัดซื้อจัดจ้างที่ส่งเสริมเศรษฐกิจหมุนเวียน เช่น การใช้ระบบบริการผลิตภัณฑ์ เป็นต้น
การดำเนินงานที่ผ่านมา
ในช่วงเริ่มต้นของโครงการฯ ประเทศที่ร่วมดำเนินการทั้ง 4 ประเทศมีการใช้ฉลากสิ่งแวดล้อมประเภทที่ 1 (Type I Eco-label) แล้ว และกำลังผลักดันการดำเนินงานด้านการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอย่างยั่งยืน โดยนับตั้งแต่โครงการ Advance SCP สิ้นสุดลง (ธันวาคม พ.ศ. 2563) แต่ละประเทศมีการดำเนินการที่ก้าวหน้าเป็นอย่างมาก ยกตัวอย่างเช่น ในปัจจุบันประเทศอินโดนีเซียได้มีการจัดตั้งหน่วยงานรับผิดชอบด้านมาตรฐานสิ่งแวดล้อมที่กำกับดูแลงานด้านฉลากสิ่งแวดล้อมของประเทศ และประเทศฟิลิปปินส์ได้จัดตั้งกลุ่มงานการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอย่างยั่งยืนภายใต้สำนักเลขาธิการคณะกรรมการการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐแห่งชาติ โดยทุกประเทศต่างมีแผนงานในระดับชาติเพื่อที่จะพัฒนาและกำกับติดตามงานด้าน SPP รวมทั้งในระดับพื้นที่ด้วย สำหรับประเทศมาเลเซียได้มุ่งหวังที่จะขยายการดำเนินงานด้าน SPP ไปยังภาคส่วนการก่อสร้างของภาครัฐ – โดยนำร่องการจัดซื้อจัดจ้างอาคารสีเขียว – และประเทศไทยมุ่งเป้าที่จะบูรณาการการดำเนินการฉลากเขียวของประเทศไทยเข้าสู่ยุทธศาสตร์การพัฒนาเศรษฐกิจชีวภาพ เศรษฐกิจหมุนเวียน และเศรษฐกิจสีเขียว
ด้วยการสนับสนุนจากสถาบัน Öko-Institute ของประเทศเยอรมนี โครงการ Scaling SCP ได้เผยแพร่รายงานผลการศึกษาเบื้องต้นจำนวน 2 ฉบับและมีการเปิดตัวการสัมมนาทางออนไลน์ ดังนี้:
สนับสนุนงบประมาณโดย
กระทรวงสิ่งแวดล้อม คุ้มครองธรรมชาติ ความปลอดภัยทางปรมาณูและคุ้มครองผู้บริโภค สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี(BMUV)
ประเทศ
ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย และฟิลิปปินส์
หน่วยงานร่วมดำเนินการ
- กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในประเทศไทยและอินโดนีเซีย
- สำนักงานวางแผนเศรษฐกิจ ภายใต้สำนักนายกรัฐมนตรีในประเทศมาเลเซีย และ
- สำนักเลขาธิการคณะกรรมการการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐแห่งชาติในประเทศฟิลิปปินส์
ระยะเวลาดำเนินโครงการ
มกราคม พ.ศ. 2565 – ธันวาคม พ.ศ. 2567
เพื่อให้เป็นไปตามแนวปฏิบัติกระบวนการร้องเรียนของ IKI หากท่านพบการกระทำความผิด สามารถแจ้งข้อมูลได้ ที่นี่.