บุคลากรท้องถิ่น คือ หัวใจหลักในการแปลงนโยบายด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศไปสู่การปฏิบัติในระดับพื้นที่

บทบาทของเมืองและเทศบาล
ประเด็นการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อกระบวนการจัดทำแผนในระดับจังหวัด ทำอย่างไรบุคลากรท้องถิ่นจึงจะสามารถบูรณาการประเด็นการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเข้าสู่กระบวนการจัดทำแผนพัฒนาจังหวัด โดยสอดรับกับบริบทและทิศทางการพัฒนาของพื้นที่นั้นๆ ซึ่งแต่ละพื้นที่มีบริบทที่แตกต่างกันไป เช่น บางพื้นที่อาจจะประสบกับปัญหาการจัดการน้ำ การกัดเซาะชายฝั่ง การขาดแคลนพื้นที่สีเขียว และการบริหารจัดการขยะ

ด้วยเหตุนี้ บุคลากรจากพื้นที่นำร่องจำนวน 17 จังหวัดและ 32 เทศบาล ครอบคลุมทุกภูมิภาคของประเทศจึงร่วมกันแบ่งปันประสบการณ์การจัดทำแผนปฏิบัติการรองรับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่เชื่อมโยงกับบริบทการพัฒนาของแต่ละพื้นที่ ตลอดจนความสำเร็จและความท้าทายที่ได้พบ

การพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นทำให้พบปัจจัยหลายอย่างที่เกื้อหนุน เช่น การสนับสนุนจากผู้มีอำนาจตัดสินใจ ความร่วมมือและการมีส่วนร่วมจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ในขณะที่ความต่อเนื่องของโครงการฯ ความรู้ด้านวิชาการเป็นประเด็นที่ในหลายๆ พื้นที่ต้องการการสนับสนุนเพิ่มเติม ซึ่งเทศบาลตำบลเชียงรากน้อย จ.พระนครศรีอยุธยา เป็นหนึ่งตัวอย่างในการหยิบประเด็นปัญหาในท้องที่มาจัดลำดับความสำคัญเพื่อเร่งดำเนินการ จากการลงพื้นที่พบว่าเทศบาลตำบลเชียงรากน้อยต้องการลดปริมาณของเสียตามแนวทาง 3Rs (reduce, reuse, recycle) ควบคู่ไปกับการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการของเสียและการส่งเสริมการแปลงของเสียให้เป็นพลังงานด้วยเทคโนโลยี ดังนั้น จึงได้จัดทำแผนปฏิบัติการรองรับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในภาคของเสียเป็นเป้าหมายระยะสั้น การปิดบ่อขยะมูลฝอยแบบเทกองโดยการใช้หลักการ 3Rs เป็นเป้าหมายระยะกลาง และขยะมูลฝอยได้รับการกำจัดอย่างถูกต้องและไม่มีสถานที่กำจัดมูลฝอยแบบเทกองในพื้นที่เป็นเป้าหมายระยะยาว

หัวใจหลักของการนำนโยบายระดับชาติไปสู่การปฏิบัติในระดับพื้นที่ คือ บุคลากรท้องถิ่นในฐานะที่เป็นฟันเฟืองขับเคลื่อนนโยบายไปสู่การปฏิบัติจริง ดังนั้นจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่หน่วยงานส่วนภูมิภาคและส่วนท้องถิ่นที่เป็นหน่วยงานฝ่ายปฏิบัติจะต้องมีความรู้และความพร้อมในการขับเคลื่อนนโยบายด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศไปสู่การดำเนินงานในพื้นที่

การตอบสนองต่อปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของประเทศ
หากมองไปในอดีตเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอาจดูเป็นเรื่องที่ไกลตัว แต่ในปัจจุบันได้กลายเป็นประเด็นที่ใกล้ตัวมากขึ้น มนุษย์ได้รับผลกระทบโดยตรงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อาทิ การเกิดภัยพิบัติที่บ่อยครั้งและรุนแรงขึ้น การเปลี่ยนแปลงรูปแบบของฤดูกาล ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ

ประเทศไทยได้ถูกจัดอันดับให้เป็นประเทศที่ประสบความสูญเสียทางเศรษฐกิจจากภัยธรรมชาติลำดับที่ 10 ในปี พ.ศ. 2562 โดยการประเมินของ Germanwatch ซึ่งเป็นองค์กรพัฒนาเอกชนที่ไม่แสวงผลกำไรของประเทศเยอรมนี

ด้วยเหตุนี้ สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) จึงได้จัดทำแผนแม่บทรองรับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ พ.ศ. 2558 –2593 เพื่อใช้เป็นกรอบนโยบายสำหรับการดำเนินงานด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิกาศของประเทศ มุ่งสู่การมีภูมิคุ้มกันและมีการเติบโตที่ปล่อยคาร์บอนต่ำตามแนวทางการพัฒนาที่ยั่งยืน โดยคณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบเมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2558

“รายงาน Global Risks Report 2019 ได้ประเมินความเสี่ยงที่โลกมีโอกาสที่จะเผชิญในปี พ.ศ. 2562 โดยความเสี่ยง 3 อันดับแรกได้แก่ (1) สภาพอากาศที่ทวีความรุนแรงเพิ่มขึ้น (2) ความล้มเหลวในการดำเนินงานเพื่อลดก๊าซเรือนกระจกและการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และ (3) ภัยพิบัติจากธรรมชาติ เป็นการแสดงให้เห็นว่าทั่วโลกตระหนักถึงความสำคัญของปัญหานี้” ดร. ณัฏฐนิช อัศวภูษิตกุล ผู้อำนวยการกองประสานการจัดการการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ สผ.กล่าว

โดยแผนแม่บทฯ ประกอบด้วย เป้าหมายและแนวทางการดำเนินงานใน 3 ด้าน ได้แก่ การปรับตัวต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การลดก๊าซเรือนกระจกและส่งเสริมการเติบโตที่ปล่อยคาร์บอนต่ำ และการสร้างขีดความสามารถด้านการบริหารจัดการการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ สผ. ในฐานะหน่วยประสานงานกลางด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของประเทศ มีบทบาทในการสนับสนุนให้เกิดการบูรณาการแผนแม่บทฯ ในการวางแผนระดับภูมิภาคและจังหวัด ซึ่งการดำเนินงานดังกล่าว ต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายภาคส่วน ด้วยเหตุนี้ โครงการการดำเนินงานด้านนโยบายการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ภายใต้แผนงานความร่วมมือไทย-เยอรมันด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ จึงได้สนับสนุน สผ. ในการเสริมสร้างศักยภาพของบุคลากรภาครัฐทั้งจากส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และระดับจังหวัด และได้จัดการประชุมเพื่อติดตามและประเมินผลการดำเนินงานในพื้นที่ 17 จังหวัด 32 เทศบาลจากการดำเนินโครงการที่ผ่านมา ก่อนที่จะขยายผลการดำเนินงานให้ครอบคลุมทุกจังหวัดทั่วประเทศต่อไป

ทั้งนี้ ภายในปี พ.ศ. 2564 โครงการฯ คาดว่า 77 จังหวัดทั่วประเทศไทยจะได้เรียนรู้และมีกระบวนการวางแผนพัฒนาจังหวัดที่คำนึงถึงประเด็นการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสามารถบูรณาการนโยบายการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเข้าสู่การวางแผนการพัฒนาได้