ความเป็นมา
รัฐบาลไทยได้แสดงเจตจำนงจะลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกร้อยละ 20 ในปี พ.ศ. 2573 โดยหนึ่งในสามของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของไทยมาจากภาคการขนส่ง และกำลังเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วเนื่องจากกิจกรรมภาคการคมขนคมขนส่งที่เพิ่มขึ้น นอกจากนี้ ปัญหาการจราจรที่ติดขัดยังมีส่วนทำให้เกิดมลพิษทางอากาศที่ทวีความรุนแรงในเขตเมือง รวมทั้งการสูญเสียโอกาสและเวลาที่เกิดจากการจราจรที่ติดขัด ทางโครงการ TRANSfer จึงได้ร่วมมือกับรัฐบาลไทยในการริเริ่ม “โครงการภาคการขนส่งเพื่ออากาศสะอาด (Thailand Clean Mobility Programme – TCMP)” ขึ้น
วัตถุประสงค์
เพื่อออกแบบโครงการภาคการขนส่งเพื่ออากาศสะอาด ซึ่งเป็นโครงการที่ช่วยสนับสนุนให้เกิดการพัฒนาและดำเนินนโยบายด้านการขนส่งที่ยั่งยืนในระดับท้องถิ่น และช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกรวมทั้งช่วยลดปัญหามลพิษทางอากาศจากภาคการขนส่ง
แนวทางการดำเนินงาน
แผนงานที่ 1: ศึกษาโครงการการจัดเก็บค่าธรรมเนียมการใช้พื้นที่การจราจรหนาแน่น (Congestion Charge) ในกรุงเทพฯ
แผนงานที่ 2: สนับสนุนการปรับปรุงคุณภาพรถโดยสารประจำทางในกรุงเทพฯ และปริมณฑล
แผนงานที่ 3: พัฒนากองทุนเพื่อการพัฒนาการขนส่งที่ยั่งยืนระดับประเทศ เพื่อให้การสนับสนุนด้านการเงินแก่ท้องถิ่นในการพัฒนาโครงการต่างๆ
นอกจากนี้ โครงการฯ ยังได้ร่วมมือกับรัฐบาลไทยในการจัดตั้งคณะทำงาน 3 ชุดสำหรับการดำเนินโครงการภาคการขนส่งเพื่ออากาศสะอาด (TCMP) ได้แก่
1) มาตรการการเก็บค่าธรรมเนียมการใช้พื้นที่การจราจรหนาแน่น
2) การปรับปรุงรถโดยสารประจำทาง
3) กองทุนการขนส่งสะอาด เพื่อทำงานร่วมกันในการผลักดันมาตรการดังกล่าว
โดย GIZ ให้การสนับสนุนคณะทำงานในด้านเทคนิคเชิงวิชาการ
ผลการดำเนินโครงการที่ผ่านมา
การศึกษาเบื้องต้นของมาตรการการเก็บค่าธรรมเนียมการใช้ถนน
- การศึกษาเบื้องต้นได้จำลองให้เห็นถึงมาตรการการเก็บค่าธรรมเนียมเข้าพื้นที่การจราจรหนาแน่นในกรุงเทพฯ มีศักยภาพในการลดความหนาแน่นของการจราจรบนท้องถนนในเมือง โดยการเก็บค่าธรรมเนียมสามารถช่วยลดการปล่อยมลพิษจากเครื่องยนต์ในพื้นที่ที่มีความหนาแน่นการจราจรสูงได้สูงถึงร้อยละ 3 – 36 และยังเพิ่มความเร็วของสัญจรภายในพื้นที่จำลองศึกษาตั้งแต่ร้อยละ 3 – 13 ยิ่งไปกว่านั้นยังช่วยเพิ่มความต้องการในการเดินทางด้วยระบบขนส่งสาธารณะเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 3 เป็นร้อยละ 25
- การศึกษาดูงานในต่างประเทศ “โครงการภาคการขนส่งเพื่ออากาศสะอาด” ได้เดินทางไปศึกษาโครงการเกี่ยวกับมาตรการการเก็บค่าธรรมเนียมการใช้พื้นที่การจราจรหนาแน่นที่กรุงเบอร์ลิน ประเทศเยอรมนี และกรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาการเก็บค่าธรรมเนียมการใช้ถนนเบื้องต้น
- มีการผลิตสื่อประเภทวิดีทัศน์มาตรการการเก็บค่าธรรมเนียมการถนน เพื่อสร้างความเข้าใจแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องและบุคคลทั่วไป
การจัดตั้งกองทุนเพื่อการพัฒนาการขนส่งที่ยั่งยืน
- การศึกษาเพื่อการจัดตั้งกองทุนการขนส่งเพื่ออากาศสะอาด (Thailand Clean Mobility Fund – TCMF) ซึ่งดำเนินการศึกษาเสร็จสิ้นในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2563 กองทุนเพื่อการพัฒนาการขนส่งที่ยั่งยืนจะเป็นกองทุนที่นำรายได้จากมาตรการการเก็บค่าธรรมเนียมการใช้ถนนเพื่อนำไปใช้ในการปรับปรุงระบบการคมนาคมอื่นๆ เช่น การปรับปรุงรถโดยสารสาธารณะให้ทันสมัย การจัดงบอุดหนุนค่าโดยขนส่งมวลชนระบบราง (BTS/MRT) และการปรับปรุงสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับระบบขนส่งที่ไม่ใช้เครื่องยนต์
การศึกษามาตรการทางการเงินเพื่อส่งเสริมยานยนต์ไฟฟ้าสำหรับระบบขนส่งมวลชนในกรุงเทพฯ
- การศึกษาทำการวิเคราะห์รูปแบบมาตรการทางการเงินที่เหมาะสมสำหรับการส่งเสริมการเปลี่ยนรถโดยสารสาธารณะให้เป็นยานยนต์ไฟฟ้า โดยมุ่งเน้นไปที่รถประจำทาง รถตู้ และมอเตอร์ไซค์รับจ้าง
สนับสนุนงบประมาณโดย
กระทรวงสิ่งแวดล้อม คุ้มครองธรรมชาติ ความปลอดภัยทางปรมาณูและคุ้มครองผู้บริโภค สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี (BMUV)
ประเทศ
ประเทศไทย
หน่วยงานร่วมดำเนินงาน
สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.)
ระยะเวลาดำเนินโครงการ
กรกฎาคม พ.ศ. 2560 – ตุลาคม พ.ศ. 2565
ข้อมูลเพิ่มเติม
https://www.changing-transport.org/